Klimaatakkoord Parijs 2020-2050

Het Klimaatakkoord Parijs 2020-2050 is een internationaal verdrag, waarbij afspraken zijn gemaakt tussen 195 landen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

Dit akkoord is op 12 december 2015 gepresenteerd op de klimaattop in Parijs. In 2050, of kort daarna, moet de CO2-uitstoot compleet afgebouwd zijn om de opwarming van de aarde te beperken.

Het Klimaatakkoord in Nederland is een overeenkomst tussen veel organisaties en bedrijven in Nederland om de opwarming van de aarde tegen te gaan. De belangrijkste gassen die de aarde opwarmen zijn koolstofdioxide (CO2), methaan en lachgas.

Het kabinet heeft bedrijven en organisaties gevraagd om antwoord te geven op de vraag: Hoe kan Nederland in 2030 bijna de helft minder broeikasgassen uitstoten dan in 1990? In het Klimaatakkoord staan zeshonderd maatregelen om deze broeikasgassen te verminderen. Deze nationale afspraken zijn een onderdeel van het Klimaatakkoord van Parijs.

De volledige tekst van het akkoord bestaat uit 31 pagina’s. Het Klimaatakkoord van Parijs 2020-2050 is online in zijn geheel (Engels) te lezen. De belangrijkste punten staan hieronder samengevat:

• De gemiddelde temperatuur op de aarde mag niet meer dan 2 graden Celsius stijgen ten opzichte van het pre-industriële tijdperk. Landen streven ernaar dat de temperatuur maximaal 1,5 graden Celsius stijgt. Wetenschappers denken dat een gemiddelde stijging van meer dan 2 graden de klimaatsystemen op aarde ernstig kan verstoren.

• Alle betrokken partijen (dus de 195 landen) zullen zo snel mogelijk hun best doen om de uitstoot van broeikasgassen en schadelijke stoffen te verminderen in combinatie met de beschikbare techniek van dat moment. Daarbij houdt het Klimaatakkoord van Parijs rekening met verschillen tussen landen.

• Alle 195 landen zullen eens per vijf jaar hun doelstellingen afmeten aan de wetenschappelijke kennis over klimaatverandering van dat moment. Zij zullen hun doelstellingen waar nodig bijstellen.

• De negatieve gevolgen van klimaatverandering moeten worden aangepakt en vragen om urgente maatregelen. Ook moet de hoeveelheid broeikasgassen teruggebracht worden. Dit alles zonder dat de voedselproductie in gevaar komt. Hier moeten alle partijen zich voor inzetten.

• Alle partijen moeten financieel bijdragen aan het verlagen van de hoeveelheid broeikasgassen en onderzoek doen naar klimaatbestendige ontwikkelingen.

• Armere landen kunnen moeite hebben met het behalen van klimaatdoelstellingen. Denk hierbij aan aanpassingen voor klimaatverandering en het voorkomen van emissies. Daarom kunnen armere landen putten uit een fonds dat door rijkere landen wordt gevuld. Dit is echter geen bindende afspraak. Wanneer alle rijke landen zich aan de afspraak uit het Klimaatakkoord van Parijs houden, dan gaat het in de jaren 2020-2025 om een fonds van 91 miljard euro (100 miljard dollar) per jaar.

• Het akkoord legt ook een verband met de prominente rol van andere actoren dan landen. Denk hierbij aan het bedrijfsleven, burgers, financiële instellingen en lokale overheden. Tijdens de onderhandelingen voor het Klimaatakkoord van Parijs 2020-2050 hebben zij een belangrijke en stimulerende rol gehad. Daarom worden ook de niet-landen uitgenodigd om voort te bouwen op het platform van het VN Klimaatbureau.

• Het Klimaatakkoord van Parijs is bindend. Alle 195 landen verplichten zich het na te leven. Doelstellingen of plannen van landen, en de bedragen voor het klimaatfonds zijn echter niet bindend.

Nederland steunt het Klimaatakkoord van Parijs, maar het parlement stemde pas in juli 2017 formeel voor het verdrag. Enkel de PVV stemde tegen. Nu is wettelijk vastgelegd dat Nederland met het internationale klimaatakkoord instemt. Na de parlementaire goedkeuring kan alle politieke aandacht uitgaan naar het verminderen van de CO2-uitstoot.

Meer dan eerder ligt de nadruk nu op het uitvoeren van afspraken, dus op daadwerkelijke actie. Dat dit proces anderhalf jaar heeft geduurd, lag aan verschillende politieke partijen (VVD en PVV) die de tijd namen en nieuwe vragen en zorgen op tafel legden. De trage gang van zaken rond het Klimaatakkoord van Parijs 2020-2050 leidde in Den Haag tot debat en ergernissen. 148 andere landen waren eerder dan Nederland, waaronder de meeste EU-lidstaten.

Het verdrag vraagt van landen om nationale klimaatplannen op te stellen, die ambitieus moeten zijn en waarvan het ambitieniveau bij ieder nieuw plan moet toenemen. Ook de Europese Unie heeft doelstellingen opgelegd. In het regeerakkoord van Rutte III zijn in 2017 dan ook doelstellingen vastgelegd om het Klimaatakkoord van Parijs te halen.

De belangrijkste doelstelling is dat de uitstoot van broeikasgassen fors omlaag moet, 49% minder dan in 1990. Dat is meer dan de 40% die de Europese Unie Nederland en andere lidstaten oplegt. Om dit te halen, moet Nederland de energievoorziening, woningen en industrie grootschalig omvormen. Daarvoor worden in het regeerakkoord een aantal maatregelen genoemd. Zo moeten alle vijf kolencentrales uiterlijk in 2030 dicht zijn. En de CO2 die vrijkomt uit de industrie, vuilverbranding en energiecentrales wordt afgevangen en opgeslagen.

In juni 2017 kondigde de Amerikaanse president Donald Trump aan uit het akkoord te stappen. Hij vindt dat het Klimaatakkoord van Parijs de Amerikaanse belastingbetalers miljarden dollars en veel werkgelegenheid zal kosten. Hiermee houdt hij zich aan een van zijn beloftes uit zijn verkiezingsprogramma, waarmee hij belooft Amerika voorop te stellen. Trump zegt wel om het milieu te geven, maar kan niet een deal sluiten waarin zijn land wordt benadeeld. Hij gaat hiermee ook in tegen zijn voorganger Barack Obama. Verwacht wordt dat het ongeveer drie jaar zal duren om het vertrek van Amerika uit de overeenkomst te regelen. Rond die tijd zijn ook nieuwe verkiezingen voor een Amerikaanse president.

Ieder jaar organiseert de Verenigde Naties een klimaattop. In november 2017 werd in Bonn voor het eerst een top gehouden, sinds bekend is dat Trump uit het akkoord stapt. Sommigen vinden de beslissing van Trump de eensgezindheid onder de andere lidstaten heeft bevorderd: het is Trump tegen de rest van de wereld.

Tijdens de klimaattop is verder gesproken over de uitwerking van het Klimaatakkoord van Parijs, twee jaar eerder. Duidelijk is geworden dat de huidige afspraken nog steeds leiden tot een opwarming van meer dan 3 graden Celsius. En het Klimaatakkoord van Parijs stelt dat de opwarming onder de 2 graden Celsius moet blijven.

De 195 landen zijn het eens geworden over het opstellen van een stappenplan vóór de volgende klimaattop. Daarin moet onder meer staan hoe landen de uitstoot de CO2 meten en rapporteren. Ook is gesproken over de steun van rijke landen voor ontwikkelingslanden. Nog steeds beloven rijke landen hun steun, maar concrete toezeggingen over financiële steun zijn niet gedaan. Turkije wil aanspraak maken op het klimaatfonds. Hier tekenden zowel rijke landen als ontwikkelingslanden protest tegen aan. De Turkse president Recept Tayyip Erdogan had eerder gedreigd om uit het akkoord te stappen als Turkije geen aanspraak kan maken op het fonds. Volgend jaar wordt in het Poolse Katowice verder ingegaan op de afspraken uit het Klimaatakkoord van Parijs van 2020-2050.

Bronnen: Emissie Autoriteit, Europa Decentraal, Volkskrant, NRC