Onze huidige energiesystemen zijn ontworpen en gebouwd rondom een aantal grote energiecentrales en een continue stroom van energie. Dat gaat veranderen. Hoe zal het energielandschap zich ontwikkelen? Dit zijn de drie belangrijkste trends.

Trends en ontwikkelingen in de energietransitie

1. Van fossiel naar hernieuwbaar

De Nederlandse samenleving draait op fossiele energie. Fossiele energiebronnen zijn de grondstoffen voor verwarming en verlichting, vervoer, productie en industrie. Het doel is dat Nederland in 2050 helemaal vrij is van fossiele energie. We willen van een fossiel systeem overschakelen op een duurzaam energiesysteem. Daarin hebben we nog een lange weg te gaan. Slechts vijf procent van de energieconsumptie in Nederland komt uit een hernieuwbare bron.

“Nederland staat hiermee voor een uitdaging met gigantische proporties. De schaal hiervan is vergelijkbaar met, bijvoorbeeld, de omschakeling van kolen naar gas in de vorige eeuw, of de aanleg van de Deltawerken na de Watersnoodramp in 1953.” – De Energietafel

Om de doelen te behalen, moeten we de energietransitie versnellen en nú duidelijke stappen zetten naar een duurzaam energiesysteem.

2. Van continu naar fluctuerend

Bij fossiele brandstoffen is over een langere periode duidelijk wanneer en hoeveel er opgewekt en gebruikt kan worden. Er wordt een vaste hoeveelheid kolen verbrandt die een vaste hoeveelheid energie oplevert. Bij hernieuwbare energie is dit niet zo. Zonne- en windenergie bijvoorbeeld, zijn afhankelijk van het seizoen en het weer. Overdag is er veel zon, ’s nachts niet. Soms is er windkracht 10 en soms is het windstil. We gaan van een continue stroom van energie naar een flinke schommelingen in opwek van energie.

klimaatakkoord in nederland

In Nederland komt de energie voornamelijk van gas en kolen centrales. Deze fossiele centrales kunnen niet makkelijk binnen een aantal uren hun productie aanpassen. Dat maakt het moeilijk om in te spelen op de variabele productie van duurzame energie. Ons huidige energiesysteem is niet ingericht op de grote schommelingen in productie. Er kan bijvoorbeeld congestie of curtailment optreden. Een duurzaam energiesysteem moet daarom thermisch en elektrisch slim gestuurd zijn, de balans bewaken tussen vraag en aanbod, en rekening houden met weersvoorspellingen.

3. Van centraal naar decentraal

Fossiele energiecentrales staan op centrale plekken in Nederland en bedienen vaak een groot gebied (bron). Dit is een voorbeeld van centrale opwekking.

klimaatakkoord in nederland

Decentrale opwekking is het verspreid opwekken van energie in de vorm van elektriciteit of warmte. Decentrale opwekkingssystemen gebruiken vaak hernieuwbare energiebronnen. Doordat energie dicht bij de gebruiker wordt opgewekt, vindt er minder verlies plaats. Overschotten worden terug geleverd aan het net of, nog beter, lokaal anders gebruikt of opgeslagen voor een later moment.

Bronnen: Visie op versnelling van de Energietransitie, DNV GLInfopraphic: Eneco jaarverslag 2015.